Topsector Logistiek: Welke impact heeft CSRD en hoe helpt Carbon Added Accounting daarbij?

Breed rapporteren over impact

Dat de sector meer wil weten over CSRD bleek wel uit de opkomst. In totaal hadden zo’n 180 mensen hun agenda leeggeruimd om de bijeenkomst bij te wonen: live of online. Dat verwondert niet, want de vrijblijvendheid van CSRD is binnenkort weg, meldt Emma Kallen, duurzaamheidsadviseur bij Factor Delta. Na een korte uitleg over CSRD – Corporate Sustainability Reporting Directive – en de reden waarom deze regelgeving is geïntroduceerd, gaat zij dieper in op de vraag waarover bedrijven nou precies moeten rapporteren. “Bedrijven moeten hun impact op mens en milieu en de bijbehorende kansen en bedreigingen in kaart brengen. Dat gaat twee kanten op: ze moeten ook aandacht besteden aan signalen uit de samenleving en de impact die dat heeft op hun organisatie. Wat zijn bijvoorbeeld de kansen en bedreigingen van de milieuzones in de binnensteden? Daarnaast moeten in hun doelstellingen en beleid opnemen hoe ze de impact gaan verbeteren en borgen: zowel binnen hun eigen bedrijf als binnen de keten. En daarbij moeten ze breed kijken: zowel naar het verleden als naar de toekomst.”

ESRS biedt handvatten

Met de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) kan je handen en voeten geven aan de CSRD. Dit pallet aan duurzaamheidsrapportage-standaarden is opgesplitst naar thema’s. Emma: “De items die voor transport en logistiek het meest belangrijk zullen zijn, zijn ESRS E1, over klimaatverandering, ESRS E2, over uitstoot, ESRS E5, over grondstoffen en circulariteit, ESRS S1, over de gezondheid, diversiteit en veiligheid van je eigen medewerkers en ESRS G1, over het gedrag en de transparantie van je bedrijf. Ik denk dat het in de voorbereiding op de CSRD heel waardevol is om eerst de ESRS te downloaden en door te lezen.”

In 2026 rapporteren? Nu starten

Maar wat betekent dit in de praktijk? Hoe ga je hier als bedrijf mee aan de slag? Daar zoomt Jin van den Born, business transformation consultant bij ORGX op in tijdens zijn presentatie. “Als je weet wat je wanneer moet rapporteren, kan je vanaf daar terug plannen. Moet je in 2026 rapporteren? Dan moet je al in 2023 – dit jaar dus! – bepalen wie er binnen jouw organisatie mee aan de slag gaan. Wie worden de leden van je CSRD-team? Hoe train je ze, zodat ze over de juiste basiskennis beschikken? En zorg bovendien voor een realistische planning, ook qua capaciteit en budget.

Heb je je team staan, dan voer je een GAP-analyse uit, om helder te krijgen wat je moet doen om vanuit de bestaande situatie bijvoorbeeld te voldoen aan ESRS E1 of ESRS E2. Je voorkomt hiermee dat je dingen dubbel doet. En ten slotte bepaal je op basis van een materialiteitsanalyse welke thema’s de meeste impact en dus de meeste prioriteit hebben. Daarover ga je rapporteren. Door deze stappen weet je wat je de komende tijd te doen staat.”

Rol accountant

Hans Keetman, programmamanager bij Topsector Logistiek, neemt vervolgens het stokje over. Als register controller weet hij precies wat ervan uit accountantsperspectief allemaal komt kijken bij de CSRD. Dat blijkt behoorlijk complex. “CO2-uitstoot opnemen in je jaarverslag is wel een uitdaging, omdat de normen voor CSRD en ESRS nog niet definitief zijn. Ik verwacht niet dat ze haaks de bocht om gaan, dus je kan er gewoon mee aan de slag, maar er kunnen nog wel veranderingen komen. Ook het feit dat je over de hele keten moet rapporteren en je dus mede afhankelijk bent van derden, maakt het lastig.
“Het is allereerst belangrijk dat de hele organisatie ervan doordrongen is dat uitstoot een integrale verantwoordelijkheid is: iedere afdeling heeft er invloed op. Data verzamelen moet dan ook worden ingebed in de reguliere werkzaamheden en verantwoordelijkheden. En de gegevens moeten uiteindelijk dus toetsbaar zijn door een derde, onafhankelijke partij.”

Scope III ook verplicht

“Veel bedrijven zijn actief bezig met Scope I en II uit het Green House Gass (GHG) protocol”, aldus Hans, “maar realiseren zich niet dat binnen ERSR E1 Scope III ook verplicht is. Je moet dus jouw aandeel van de footprint van een product of dienst vastleggen én de footprint van de hele keten. Op basis daarvan wijs je dan CO2 toe aan een eindproduct. Het volstaat niet langer om een footprint voor je overall bedrijfsvoering te berekenen.”

In de praktijk komt het erop neer, dat je de uitstoot van de grondstoffen die je inkoopt, optelt bij de uitstoot die vrijkomt om jouw eindproduct te produceren. Kortom: CO2e input + CO2e added = CO2e output. Die output geef je door aan de volgende schakel in de keten, tot de totale footprint van een product of dienst bekend is. Hans: “Je kan hiervoor eenvoudig de Carbon Added Accounting-methode van de Topsector Logistiek gebruiken. Hiermee neemt de datakwaliteit in de hele keten steeds verder toe, naar mate een product dichter bij de klant komt. De eigen, interne data die nodig zijn voor Scope I en II zijn namelijk van hoge kwaliteit, terwijl de data voor Scope III van een mindere kwaliteit zijn.”

Carbon Added Accounting als leidraad

Maar waar gaan accountants de data in je jaarverslagen op controleren? “Ze zullen kijken of de data compleet zijn en kloppen en of de data van de juiste periode is”, weet Hans. “Vervolgens toetsen ze de data aan de CSRD- en ESRS-norm. Dit gaat dus veel verder dan een berekening in Excel: de informatiehuishouding wordt voor bedrijven een veel grotere uitdaging dan de calculaties zelf. In de praktijk blijkt namelijk dat zelfs bedrijven met een ambitieuze duurzaamheidsambitie hun gegevens en informatiehuishouding veel minder op orde blijven te hebben dan ze in eerste instantie zelf denken.” Carbon Added Accounting kan daarbij aantoonbaar bijdragen aan de verbetering van de datakwaliteit in de waardeketen. “Omdat deze methode vergelijkbaar werkt als btw toekennen, verwacht ik dat controllers hierbij een sleutelpositie gaan innemen. Als je de kostprijs per blik verf kan berekenen, kan je met de juiste data ook de CO2-uitstoot per blik bepalen.”  

CSRD biedt ook kansen

De CSRD kan je als bedrijf ook wat brengen in de toekomst, stelt Emma. “In eerste instantie is het veel werk. Maar als je nu zorgt voor een goede basis en structuur, valt de hoeveelheid werk op de lange termijn wel mee. En dan valt er ook veel uit te halen.” Jin vult aan: “Als je je datahuishouding verbetert, verbetert ook je strategische besluitvorming en loop je dus minder bedrijfsrisico’s.”
Ondermaats presteren brengt sowieso risico’s met zich mee. “We merken nu al dat banken en investeerders dit steeds zwaarder laten meewegen bij het al dan niet toekennen van financiering. Overheden, afnemers en consumenten nemen duurzaamheid steeds vaker mee in hun beslissingsproces. Dirk van der Lee, projectmanager Lean & Green: “We zien nu al dat logistieke data worden uitgevraagd in tenders. Je valt gewoon af als je die niet kan of wil aanleveren.”
Hans: “Zeker als CO2 in de toekomst wordt belast en je de uitstoot moet doorrekenen in de prijs, kan je je met een lage uitstoot positief positioneren.”

Start met wat er is

Bij de paneldiscussie aan het eind van de bijeenkomst blijkt weliswaar dat CSRD leeft onder de deelnemers, maar dat slechts twee bedrijven hier al echt actief mee bezig zijn. Jin adviseert andere bedrijven met klem: “Start met wat er is. Begin sowieso vast met een materialisatieanalyse, zodat je weet waar je focus moet liggen.” Een deelnemende accountant uit de zaal: “Ik wil vooral benadrukken dat bedrijven hun datakwaliteit op orde moeten hebben. Nu kom je misschien nog wel weg met schattingen, maar daar komt verandering in. Als jij geen echte, goede data kan aanleveren, kiezen bedrijven gewoon voor een andere transporteur.”

Kettingreactie

En ten slotte de allerlaatste vraag uit de zaal. Gaat CSRD daadwerkelijk bijdragen aan het terugdringen van de uitstoot voor 2030? Ja, luidt het unanieme antwoord, want door naar data te kijken, verandert je totale blik en maak je een mentale shift. Het zorgt ervoor dat je meegaat in de duurzaamheidstransitie en omdat jij dat doet, breng je een kettingreactie in de volledig keten teweeg.

Meer weten over Carbon Added Accounting en CSRD?

Wil je meer weten over Carbon Added Accounting en wat dat voor jouw bedrijf kan betekenen? Kom naar het Topsector Logistiek festival op 11 september. Daar bespreken we in detail een aantal Carbon Added Accounting cases.